Op zondagmiddag 17 juni 2012 om 16.00 uur geeft Messa di Voce een concert in de Waalse kerk te Delft. In dit concert voeren we een aantal Engelse Madrigalen uit van bekende en minder bekende Engelse componisten uit de 16e en 17e eeuw.
Tijd: 16.00 uur
Locatie: Waalse kerk te Delft
Toegangsprijd: 10,- Euro / 7,50 Euro voor studenten en scholieren, inclusief drankje en programmaboekje
TOELICHTING door Karel Smagge
De bloeitijd van de Engelse madrigalen en de muziek voor het virginaal (clavecimbel/spinet) was kort. Het madrigaal is dan ook niet een typisch Engels fenomeen. De oorsprong ervan is te vinden in het 14de eeuwse Italië, maar toen was het niet meer dan een dichtvorm. Pas in de 16de eeuw werden er madrigalen gecomponeerd in Italië. Tegen het einde van de 16de eeuw werd de Italiaanse muziek de grote mode in geheel Europa. Het eerste gedrukte boek met madrigalen kan je niet eens Engels noemen omdat het Italiaanse madrigalen waren met vertaalde Engelse teksten. Deze uitgave met de titel Musica Transalpina (muziek van over de Alpen) stamt uit 1588.
De jaartallen van de door ons vandaag uit te voeren madrigalen staan in het programma en ze lopen niet ver uiteen: al deze componisten hebben elkaar dan ook waarschijnlijk persoonlijk gekend. Het merkwaardige is dat de allereerste Engelse pogingen om madrigalen te componeren wat stroeve producten opleverden, zelfs als ze werden gecomponeerd door verder heel bekwame componisten. De eer om de allereerste goede componist van Engelse madrigalen komt toe aan Thomas Morley, een leerling van William Byrd. De belangrijkste componisten van Engelse madrigalen waren Morley, Wilby, Weelkes en East. De teksten van de madrigalen waren soms heel poëtisch maar vaak ook dubieus door het double entendre van de teksten. Dat maakte het echter wel mogelijk om het als huismuziek met de gehele familie te zingen, ook door de kinderen die zich dan niet bewust waren van de ondeugendheid in de tekst. Madrigalen waren dan ook vooral de huismuziek van de gegoede burgerij en de adel.
In 1649 werd de Engelse koning Charles I onthoofd. Engeland werd slechts door een slecht functionerend parlement geregeerd en dat betekende meteen het einde van de bloeitijd van zowel het madrigaal als de klaviermuziek in Engeland.De muzikale achtergrond van de Engelse Virginalisten ligt eerder in Spanje: Nog in de tijd van Henry VIII was de Spaanse klaviermuziek van zeer hoog niveau met Antonio de Cabézon als absolute grootmeester. De vormen die daar werden ontwikkeld, vooral de variatievorm, hebben de vroegste Engelse clavecimbelwerken sterk beïnvloed. Een interessant werk op ons programma is van de Nederlandse componist Sweelinck die goede contacten onderhield met Engelse componisten. Sweelinck baseerde de variaties op de Pavana Lacrymae van John Dowland, ook een katholiek op de vlucht, die door heel Europa reisde. Het Fitzwilliam Virginal Book, waaruit de meeste klavierwerken op ons programma afkomstig zijn, is handgeschreven, waarschijnlijk door Francis Tregian, die als katholiek edelman gevangen was gezet.